ΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΜΑΧΟΜΕΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ
Με όσα λέω εδώ για τον κατασταλτικό ρόλο τής ιατρικής δεν αντιτίθεμαι στην «πολιτικοποίηση της ιατρικής» γενικώς, αλλά σε μια ορισμένη, πειθαρχική πολιτική της λειτουργία· και πιστεύω ακράδαντα την ίδια στιγμή ότι αν μια ιατρική είναι όντως θεραπευτική, ενέχει κατ’ ανάγκη μια ορισμένη πολιτική διάσταση, χειραφετησιακή και απελευθερωτική. Το πρόβλημα δεν είναι οι πολιτικές χρήσεις τής ιατρικής, ως εάν η ίδια ήταν ένα ουδέτερο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με καλό ή με κακό τρόπο, για καλούς είτε για κακούς σκοπούς.
Οι πολιτικές σημασίες για τις οποίες μιλώ και οι οποίες διακυβεύονται στην άσκηση της ιατρικής δεν ανάγονται κατ’ αρχήν σε προθέσεις αλλά είναι ενθηκευμένες στο ίδιο το επιστημολογικό μοντέλο, δηλαδή στη μορφή τής εκάστοτε ιατρικής. Η συζήτηση που αναλαμβάνω αφορά πρωτίστως αυτό το βαθύτερο επίπεδο, τα ιατρικά μοντέλα και τις πολιτικές σημασίες που είναι εγγεγραμμένες στη δομή τους, τις οποίες προσπαθώ να φέρω στο φως και να καταστήσω ρητές – και μόνο δευτερευόντως, εν είδει προέκτασης των πρώτων, τις πολιτικές χρήσεις τής ιατρικής και τον εγκληματικά κερδοσκοπικό χαρακτήρα των φαρμακευτικού καρτέλ και της βιομηχανίας υγείας.
Η καρδιά τής αντιμαχίας των θεραπευτικών προσεγγίσεων στον σύγχρονο κόσμο έγκειται στο πώς θα σηματοδοτηθεί κεντρικά η αρρώστια: εξωγενής εισβολή ή κατάρρευση της έμφυτης ανοσοποιητικής ικανότητας; Η βαρύτητα της απάντησης είναι τεράστια, διότι από την οπτική που θα υιοθετηθεί απορρέουν άκρως διαφορετικές, και δραματικά αποκλίνουσες, θεραπευτικές στρατηγικές, με ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο στη ζωή τού ατόμου όσο και στην οργάνωση της κοινωνίας.
Αν είμαστε υποχρεωμένοι να διαλέξουμε χρειαζόμαστε ένα κριτήριο. Και το κριτήριο αυτό είναι κατ’ ανάγκη πολιτικό, με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου: αφορά σε τελευταία ανάλυση την πολιτική έναντι της φύσης που είμαστε διατεθειμένοι ν’ ασκήσουμε, συνυπολογίζοντας και όλες τις επιπτώσεις της στον ατομικό και συλλογικό βίο.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε συνεπώς για μια θεραπευτική συναρμόσιμη με μια ριζοσπαστική οικολογική σκοπιά· και μοντέλα μιας τέτοιας θεραπευτικής μάς προσφέρουν πολλές από τις λεγόμενες (ελλείψει καλύτερου όρου) «εναλλακτικές θεραπείες» που διεκδικούν μεγάλο μερίδιο δημοτικότητας στις ημέρες μας – στις οποίες περιλαμβάνω την ψυχανάλυση, για λόγους που θα προσπαθήσω να εξηγήσω.
-Φώτης Τερζάκης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Προλεγόμενα
1. Επικαιρικό προοίμιο: η κατασκευή μιας «πανδημίας»
2. Η θεραπευτική ως ανθρωπολογική κατηγορία
3. Θεραπευτικά μοντέλα στον αρχαίο και μεσαιωνικό κόσμο
4. Το νέο βιοϊατρικό μοντέλο
5. Οι άγγελοι της κρίσης: η πρώτη οικογένεια
i) Ο Ζίγκμουντ Φρόυντ και η ψυχανάλυση
ii) H βιοενεργειακή θεραπευτική τού Βίλχελμ Ράιχ
iii) Φαινομενολογικές/υπαρξιακές προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία
6. Οι άγγελοι της κρίσης: η δεύτερη οικογένεια
i) Η ομοιοπαθητική
ii) Ο βελονισμός
7. Από την επιστημολογία στην ανθρωπολογία τής ιατρικής: για το ανθρωπολογικό βάθος
(και τις πολιτικές συνεπαγωγές) δύο θεραπευτικών προσεγγίσεων.
Παραρτήματα:
1. Για την κουλτούρα τής προφύλαξης στην εποχή τού AIDS
2. Gesundheit mach frei: Θα επιτρέψουμε λοιπόν να γίνει η κοινωνία σανατόριο;
3. Επιλεγόμενα στην «Εποχή τής αντιψυχιατρικής»
4. Πανδημία ή ολοκληρωτισμός;
(Μια συνέντευξη του Φώτη Τερζάκη με τον Φώτη Καγιάφα)
5. «Τείχος ανο[η]σίας», Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
Εκδόσεις ΑΛΗΣΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ
Χρονολογία Έκδοσης Δεκέμβριος 2021
ISBN13: 9786188586109
Λίγα λόγια για τον Συγγραφέα:
ΦΩΤΗΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ
Ο Φώτης Τερζάκης γεννήθηκε το 1959 στην Πάτρα. Ίδρυσε και διηύθυνε τις εκδόσεις “Praxis” (1982-1990), ενώ υπήρξε τακτικός συνεργάτης των εκδόσεων “Πρίσμα” (1990-94). Από το 1998 σχεδιάζει και επιμελείται τη σειρά “Ιστάρ. Ανθρωπολογία της σεξουαλικότητας” στις εκδόσεις “Οξύ”. Έχει εργαστεί ερευνητικά, στο πλαίσιο σεμιναρίων, σε ποικίλους τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών. Από το 1992 συνδιοργανώνει ένα Ανεξάρτητο Θρησκειολογικό Σεμινάριο, που το 1997 οδήγησε στη δημιουργία της Εταιρείας Θρησκειολογικών Ερευνών (της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος γραμματέας), ενώ ήταν από τους βασικούς συντάκτες του “Θρησκειολογικού Λεξικού” των εκδόσεων “Ελληνικά Γράμματα”. Έχει δημοσιεύσει πολλά δοκίμια και κριτικές στον περιοδικό Τύπο, συνεργάζεται δε ως βιβλιοκριτικός με τις εφημερίδες “Ελευθεροτυπία” και “Καθημερινή”. Έχει επίσης παρουσιάσει μεγάλο αριθμό μεταφράσεων σε συναφή πεδία.
Έργα του είναι: “Τα αίματα της γλώσσας”. “Έξι ποιήματα” (Όστρακα, Πάτρα 1988)· “Φύση και κοινωνία: γενεαλογία ενός τύπου συνείδησης και μιας σχέσης κυριαρχίας” (Έρασμος, 1990)· “Σημειώσεις για μιαν ανθρωπολογία της μουσικής” (Πρίσμα, 1990)· “Φιλελευθερισμός και τρομοκρατία. Πολιτικά κείμενα” (Πρίσμα, 1991)· “Οι αντίποδες του ’60: πίσω από τη διφορούμενη έννοια του μεταμοντερνισμού και μέσα από τα νέα κοινωνικά κινήματα” (Πρίσμα, 1992)· “Το φάντασμα μιας δεκαετίας: κουλτούρα και εναλλακτικός πολιτισμός στη δεκαετία του 1960” (συλλ. τόμος, επιμ. με τη Σώτη Τριανταφύλλου, Δελφίνι, 1994)· “Φιλοσοφικός ρεφορμισμός. Προβλήματα διαλεκτικής και ολότητας στη φιλοσοφία και την πολιτική θεωρία του Jurgen Habermas” (Έρασμος, 1996)· “Η διαλεκτική επαναπροσδιορισμένη. Συμβολή στη διερεύνηση των φιλοσοφικών και ανθρωπολογικών θεμελίων μιας έννοιας” (Φιλίστωρ, 1996)· “Μελέτες για το ιερό” (Ελληνικά Γράμματα, 1997)· “Ανορθολογισμός, φονταμενταλισμός και θρησκευτική αναβίωση: τα χρώματα της σκακιέρας” (Ελληνικά Γράμματα, 1998)· “Τα ονόματα του Διονύσου. Προαναγγελίες μιας διαρκώς ματαιούμενης έλευσης” (Οξύ, 2000).
