Η ανθρώπινη (συν)ύπαρξη και επικοινωνία, στο ευρύτερο κοινωνικό αλλά και στο καλλιτεχνικό πεδίο, καθορίζονται και οριοθετούνται μέσα σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο αυταρχικών, παράλογων και καθόλα σκόπιμων απαγορεύσεων που επιβάλλει το κράτος εδώ και δύο χρόνια. Ο χώρος του πολιτισμού έχει πληγεί ίσως περισσότερο από κάθε άλλον τομέα και οι συνέπειες μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα είναι τεράστιες. Οι εμμονικά κλειστοί για πάνω από ένα χρόνο χώροι εκδηλώσεων, ψυχαγωγίας και πολιτισμού, η απαγόρευση της μουσικής με το τραγελαφικό πρόσχημα ότι συντελεί στην μετάδοση του ιού και άλλου τέτοιου είδους αποφάσεις – που ουδεμία σχέση έχουν με την προστασία της υγείας – κορυφώνονται τώρα με τον αποκλεισμό σημαντικής μερίδας του κόσμου από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Τα νέα τιμωρητικού χαρακτήρα μέτρα, που στοχεύουν στην απομόνωση εκείνων που δεν συμμορφώνονται “προς τας υποδείξεις” και στον εξοστρακισμό τους από την κοινωνική ζωή, την ψυχαγωγία, την καλλιτεχνική δραστηριότητα, καλούνται μάλιστα να εφαρμόσουν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και οι διοργανωτές σε βάρος του κοινού τους.
Αναδύονται δύο βασικά ερωτήματα. Αντιλαμβανόμαστε πραγματικά τι είδους κόσμος διαμορφώνεται τα τελευταία δύο χρόνια; Και ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης μέσα σ’ αυτήν τη δυστοπία;
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο πολιτισμός και η καλλιτεχνική έκφραση μοιάζουν ξαφνικά κενά νοήματος, αν βέβαια συμφωνούμε ότι ο ρόλος της τέχνης και των δημιουργών είναι να νοηματοδοτούν, να δίνουν σχήμα και να διαμορφώνουν ενεργά τον κόσμο που τους περιβάλλει και δεν αποτελούν απλώς προϊόντα κατανάλωσης μέσα σε αυτόν. Μέσα στη νέα αυτή “θαυμαστή” κοινωνία του ελέγχου, των εκβιασμών, των απαγορεύσεων, της τρομολαγνείας και της προπαγάνδας, η τέχνη δεν μπορεί να στέκεται αμέτοχη. Όταν η κοινωνία μετατρέπεται τόσο επιθετικά και μεθοδευμένα σε πεδίο κανιβαλισμού, όταν οι ελευθερίες που έχουν βίαια καταπατηθεί επιστρέφονται με τη μορφή επιβράβευσης “μόνο σε εκείνους που τις δικαιούνται”, όταν οι άνθρωποι διαχωρίζονται σε προνομιούχους και παρίες, όταν εκείνοι που υποδεικνύονται – με διαφορετικό πρόσχημα κάθε φορά – ως επικίνδυνοι από το κράτος απομονώνονται, τότε οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να μένουν απαθείς, να κρατούν ίσες αποστάσεις ή ακόμα χειρότερα να γίνονται συμμέτοχοι.
Διαφορετικά, η τέχνη αυτοαναιρείται. Γιατί έχει αυταπάτες όποιος θεωρεί ότι η τέχνη που γεννιέται μέσα σε ένα περιφραγμένο περιβάλλον έχει οποιοδήποτε νόημα ύπαρξης αν αυτό δεν είναι να αντισταθεί και να γκρεμίσει τις περιφράξεις. Δεν είναι δυνατό η καλλιτεχνική δημιουργία να γεννηθεί και να φτάσει στο κοινό αλώβητη, ούτε να διατηρήσει ακέραια την αυθεντικότητά της, μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον διαρκούς ελέγχου και αποκλεισμών. Δεν γίνεται να μιλάμε για καλλιτεχνική δημιουργία όταν κατακρεουργείται κατ’ αυτόν τον τρόπο η αμεσότητα της επικοινωνίας, όταν η συνύπαρξη και η αλληλεπίδραση ποινικοποιούνται, απαγορεύονται ή επιτρέπονται υπό προϋποθέσεις που ορίζει το κράτος. Και εν τέλει, δεν μπορεί το καλλιτεχνικό έργο να υποβιβάζεται με την μετατροπή του σε προνόμιο που απολαμβάνουν λίγοι “εκλεκτοί”.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτήν την στιγμή βρισκόμαστε, χωρίς υπερβολή, σε μια φάση υποχώρησης – σχεδόν “άτακτης φυγής”- κάθε κριτικής σκέψης. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, οφείλουμε να κρατήσουμε μια έντιμη και κριτική στάση απέναντι στην καθολική ομοιομορφία που επιβάλλεται βίαια μέρα με τη μέρα και να προασπίσουμε το ανθρώπινο δικαίωμα και ανάγκη για κοινωνικοποίηση, επικοινωνία, προβληματισμό και αλληλεπίδραση με όχημα την τέχνη και τον πολιτισμό. Ο ρόλος μας δεν είναι να σκανάρουμε QR codes και πιστοποιητικά φρονημάτων και να αποκλείουμε συνανθρώπους μας από την κοινωνική ζωή. Ο ρόλος μας είναι να παραμείνουμε άνθρωποι μεταξύ ανθρώπων και ελεύθεροι δημιουργοί, προασπιζόμενοι έναν πολιτισμό προσβάσιμο σε όλους ενάντια στον σκοταδισμό και τον κοινωνικό αυτοματισμό.
Είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση και το ρόλο της τέχνης μέσα στην κοινωνία, να αναζητήσουμε – ή ακόμα και να δημιουργήσουμε – τις διεξόδους που χρειάζεται η τέχνη για να διαδραματίσει τον αποφασιστικό και καθοριστικό ρόλο της: την υπεράσπιση της ελεύθερης έκφρασης και της κοινωνικής επαφής.
Μια τέτοια διέξοδο επιδιώκει το ΑΝΤΙΓΟΝΟ να αναζητήσει και να συνδημιουργήσει μαζί με όσες και όσους στέκονται απέναντι σε κάθε είδους διαχωρισμό και εξακολουθούν να πιστεύουν ότι πολιτισμός σημαίνει συμπερίληψη, απεύθυνση, μοίρασμα, ανοιχτό μυαλό και ελεύθερη σκέψη.
fb page
https://www.facebook.com/Antigono.politistikesantidraseis
